Water om en in de Hoeksche Waard was belangrijk in zijn ontstaansgeschiedenis en is dat ook voor de toekomst van een natuurlijke Hoeksche Waard. De Hoeksche Waard wordt omgeven door de rivieren Oude Maas, Dordtse Kil, Hollands Diep met Haringvliet en het Spui.
De Oude Maas is bijzonder vanwege het zoetwatergetij van ca 1,5 meter wat hier nog bestaat. Voor de afsluiting door de Deltawerken bij het Haringvliet was dat wel 3 meter en liep dat getij door tot in de Biesbosch dat daar beroemd om was.
Bijna alle getijdebekkens op de wereld zijn zoutwatergetijdegebieden zoals de Ooster/Westerschelde, Waddenzee, Thames, Elbe, etc. Zoetwatergetijdegebieden zijn uiterst zeldzaam en bieden daardoor een aparte biotoop met kenmerkende planten en vogels (de Oude Maas Spindotter is daar bekend om). Door het terugkeren van (voorlopig een beetje) getij in het Haringvliet en Hollands Diep zal het ook daar weer beter voor de natuur worden. (En een veiliger en goedkoper watersysteem opleveren).
Aan de rivieroevers liggen uiterwaarden, die hier gorzen heten. Langs de Oude Maas lagen tot 1970 1500 ha buitendijkse gorzen die prachtige drassige weilanden waren en ‘s winters, om het water te bergen, overstroomden. Na 1970 toen men die na de Deltawerken niet meer nodig vond, is daarvan 1350 ha volgespoten met Rotterdams Havenslib, dat later vaak vervuild bleek. Alleen Groot Koninkrijk en de Geertruida Agathapolder zijn behouden gebleven en beiden zijn (na stevige strijd) natuurgebied geworden. Men kende rietgorzen waar riet geteeld werd totdat het hoog genoeg opgeslibd was, waarna er een zomerdijkje omheen ging en het een grasgors werd voor de koeien in de zomer. Aan de zuidkant van de Hoeksche Waard zijn die gorzen (of laagjes, of slikken) allemaal natuurgebied geworden.
Bij de inpolderingen zijn de oude krekenlopen -die door de eb en vloed ontstaan waren- in stand gehouden als watergang, en door hun kronkels nog steeds herkenbaar in het landschap. Die kreken zijn ideaal voor de natuurontwikkeling. Oevers weer natuurlijk afschuinen en rietkragen aanleggen en de natuur dooradert het akkerlandschap van de Hoeksche Waard. Vogels zoals de Bruine Kiekendief die eerst alleen langs de buitenkanten voorkwamen broeden nu ook langs de kreken midden in de Hoeksche Waard. Daar liggen grote kansen voor het versterken van de natuur.
Hoeksche Waard 